Wót ranego zajtša jo źeń ze šerymi mrokawami wuzapowjesowany. Šerizń wisy na bomach a płotach. Lažka kurjawa stupa z pólow a łukow a žeden wětšyk njepóduwa. Wšykno jo śicho. Jano karwony su zestawane a leśe śěžko pódlětujucy k pólam. Zaškjarcaś se wjelgin njewěrje, pśeto jim se zda, až burik a gólnik hyšći spitej. »Gaž njejsmy pó fryštuce«, se wóni mysle, »njebuźomy nikogo buźiś.«
Z takimi myslami se zesedaju kšajźu šepotajucy wokoło wjelikeje gnojoweje kopice. Wuběraju a póžeraju, aby měli do burskego stawanja gjardła napołnjone. A dokulaž jo wšykno tak derje napśigótowane, jim jěza wjelgin spěchujo. Pó dobrej tucnej fryštuce zleśijo spokojona karwonjeca swójźba na chójcu, kótaraž stoj južo ze starych casow samotna mjazy pólami a łukami. Wóna jo kaž stwórjona za zgromaźiny. A lěcrownož jo nima, rozmějo wšykne ptaškowe rěcy. Pśeto w jeje stawnje zelenych gałuzach sebje powědaju ptaški wó wšyknych swójich starosćach a wjaselach. A młogu pótajmnosć jo južo wót nich wusłyšała, wósebnje pak wót tych rozgórjonych karwonow, gaž su na tych burow šćokali, z kótarymiž njejsu hyšći žednje tak pšawje wobjadne byli.
Ale což karwonojc nan źinsa swójej wjelikej swójźbje wó burach powěda, take njejo hyšći cas žywjenja słyšała: Chwalba, nic ak chwalba! Skóro njoco stara chójca wěcej swójima wušyma wěriś. Wóna jo kaž spšostnjona a se mysli: Swět jo se pśewobrośił! Kužde słowo wóna do se srěba, ako słyšy, až stary karwonowy groni: »Mjaz nami, móje lube źiśetka: Hyšći žednje njejsmy my karwony se how tak lažko žywili ako w slědnem casu. Ceły luby źeń smy musali pjerwjej wokoło lětaś, nježli smy namakali toś taku rědnu rozkidanu gnojowu kopicu. Cesto smy šli z głodnym brjuchom spat. Wy pšašašo, kak to? Gnojowe kopice su bury pšecej twardo pśitłocyli a hyšći z pěskom póchytali, až njeby ten dušyk do powětša rozleśeł. Jo, wóni su z gnojom wobchadali ako z někakeju drogeju wěcu, a kuždy jo kśěł měś tu nejrědnjejšu gnojowu kopicu. Su take pśisłowo měli, kótarež jo groniło: Pokaž mě twóju gnojowu kopicu a ja śi gronim, kaki góspodaŕ sy! Dla cogo wóni to něnto wěcej njecynje? Chto wě, co jo jim do rozyma pśišło. Móžno, až kśě se něnto z nami karwonami wujadnaś. A mjazy nami gronjone: Nic lěpšego njamóžo se nam staś. Pótom by to pśisłowo, až ptaški njeseju a weto žněju, akle kradu wěrne było a my by se měli ako w paradizu.«
»Jo, móje lube«, powěda wón pó chylce dalej, »žywjenje how w Karwonojcach jo se w slědnem casu bejnje pólěpšyło a comy se naźejaś, až teke w nowem lěśe tak wóstanjo. Zeškóźeś wšak nam njamóžo pó tom dłujkem casu, źož burja a gólniki su nas tamali z namócu a z lasnosću. Razka w nocy njejsmy měli měra. Jo se nam cesto njezjapki pśed wócyma zabłyskało a tšašny grimot jo nam gónił zelezne kulki do śěła. Młogi z nas jo stakim žywjenje wudychnuł. Ale wy njetrjebaśo se bójaś, pśeto take něco se źinsa wěcej njestanjo. How w našej wokolnosći gólnik lubjej wjacor w kjarcmje sejźi a ze śěžkeju pěsću wó blido bijo. To wšak teke tšašnje bucha, ale nam nješkoźi.«
Nastanjo wjasołe zogolenje, tak až starej chójcy wušy zapadnjotej. Wetom pózwignjo stary karwon lěwe kśidło a wuśěgnjo ze swójim mócnym šnapacom někaki list, pótom se stajijo swóju wjeliku brylu a zachopijo lazowaś:
W Tšachotojcach, 13. oktobra 1965 Lube pśijaśele w Karwonojcach!
Wjaselimy se nad Wašym derjeměśim, kótarež jo daloko a šyroko znate, a nad Wašeju wobjadnosću z burami-prodrustwownikami. Teke nam jo se łoni tak derje šło ako Wam a smy se myslili, až tak pśecej wóstanjo. Ale něnto su sebje wuzwólili we jsy nowe pśedsedarstwo prodrustwa a z našym rědnym žywjenim jo naraz kóńc. Gnojowe kopice njejsu how wěcej rozkidane ako pjerwjej, su twardo skłaźone a hyšći ze zemju wuzapokšywane. Nic tam wěcej njenamakajoš! To pak njejo hyšći to nejgórše! Mjaztym jo wěcej ako połojca našogo rodu zginuła. Jaden taki mudrostaŕ – kaž wóni takich luźi pomjeniju – jo nas wobtorił: Jadno zajtšo, ako smy pśileśeli hyšći tšochu zaspane na nowo wósete polo, namakachmy tam a how kokošyne jajo na zagonje. Smy se w našom głodu teke ned do nich dali a je rozdłypali. A glucny jo ten, kenž njejo žedno dostał. Mjazy tymi běchu teke ja a někotare pśijaśele.
Jaja, wó kótarychž pišom, ga su byli ze śańkego głažka a nutśi běśo gad. Coıny Was dla togo warnowaś pśed lažkomyslnosću, pśeto w burskich casnikach se tuchylu wjele wó burskej cesći pišo.
Toś ten list jo karwonjeca potajmnosć. Glědajśo, až wón žednej burskej dušy do rukowu njepadnjo!
Waše pśijaśele z Tšachotojc
Toś to wusłyšecy, chopijo karwony w Karwonojcach zyma pśeběgowaś a pjerka se jim na głowje zwigaju. Nichten se njezwěrijo słowka piknuś. Slědkoju pśetergnjo stary karwon ze skjaržecym głosom śišynu, aby skóńcył zgromaźinu:
»Comy se naźejaś a našogo nejwušego karwona pšosyś, aby nastał napśecej měr mjazy karwonami, gólnikami a burami-prodrustwownikami, až wóni se žednje wěcej njedopomnjeju na swóju cesć a winowatosć, kaž wóni tomu gronje. Za nas jo lěpjej, gaž jo njepórěd w prodrustwje.«
Nastanjo chylku měr. Potom zašumiju se karwonjece kśidła a karwonojc swójźba zlětujo škjarcajucy k mrokawam.