Pó póglědnjenju Casnika do dawneje zachadnosći (NC 12/2020, b. 8) daśi jo póglědnjone do dolnoserbskeje narodneje epiki: Mato Kósyka »Serbskich wóścow śerpjenja a chwalba – Historiska trilogija«

Ako nawrośijo se Kósyk 1877 wót słužby pśi zeleznicy do starjejšynego doma we Wjerbnje, wordujo wón literat na Rychowni. Cełych šesć lět zaběra se wón ze serbskimi ranymi stawiznami, študěrujo historiske žrědła, chroniki a Fontanowe spise. Plan za historisku trilogiju nacerijo nejskerjej hyšći 1877, ga jo ten epilog – woglěd na historiskem bitwišću pla Branibora – zazdaśim we tom lěśe nastał: »Jaden młody serbski drogowaŕ pśi negajšem měsće Branybor (Brandenburg) nad Havelu«.

Wót tych tśich głownych źělbow trilogije nastanjotej dwě 1889. Tśeśu źělbu spisa literat 1882, a teke prolog. Toś ma trilogija mjazy wšyknym wjerbańskim twórjenim centralnu a wusegajucu poziciju. Twórba jo dłujka, ma 202 šesć- abo wósymsmužkowych štuckow.

*

Prědna źělba: »Pśerada markgroby Gera abo pad 30 serbskich głownikow« – su to tšojenja z lěta 939. Gero pšosy serbskich głownikow na nocnu gósćinu a dajo jich ku kóńcu zamordowaś.